De Europese Commissie (Commissie) heeft in 2010 aan meerdere vliegtuigmaatschappijen geldboetes ten bedrage van ongeveer 790 miljoen EUR opgelegd wegens hun deelname aan een kartel op de luchtvrachtmarkt. Air France-KLM kreeg een boete opgelegd van ruim 307 miljoen EUR.
De zaak werd eind 2005 aan het rollen gebracht door een ‘klokkenluider’ (Lufthansa), die in ruil daarvoor boete-immuniteit werd verleend door de Commissie. Begin 2006 heeft de Commissie bij diverse luchtvaartmaatschappijen onaangekondigde bedrijfsbezoeken uitgevoerd. Na een onderzoeksperiode van vele jaren concludeerde de Commissie dat meerdere luchtvrachtvervoerders hun tariefbepaling van vrachtdiensten op het grondgebied van de Europese economische ruimte (EER) en Zwitserland jarenlang hebben gecoördineerd.
De betrokken vervoerders hebben tegen het besluit van de Commissie beroep ingesteld bij het Gerecht van de Europese Unie. En met succes. Het Gerecht heeft het boetebesluit van de Commissie vernietigd. Het Gerecht is van oordeel dat er sprake is van een tegenstrijdigheid tussen de motivering van het besluit en het eindoordeel ervan.
In de motivering van het besluit constateert de Commissie dat er sprake is van één enkele voortdurende inbreuk op de Europese mededingingsregels. De luchtvrachtvervoerders zouden, in het kader van één algemeen plan en door middel van één netwerk van bilaterale en multilaterale contacten, hun gedragingen hebben gecoördineerd met betrekking tot, ten eerste, de ontwikkeling van de brandstof- en veiligheidstoeslagen en, ten tweede, de betaling van commissie over deze heffingen aan de expediteurs waarmee zij werkten. Deze coördinatie zou op wereldwijde schaal hebben plaatsgevonden en dus gelijktijdig betrekking hebben gehad op alle in dat besluit bedoelde routes.
In het eindoordeel van de Commissie worden echter hetzij vier afzonderlijke inbreuken, hetzij één enkele voortdurende inbreuk op de mededingingsregels vastgesteld, waarvoor enkel de vervoerders aansprakelijk worden gesteld die, op bepaalde routes, rechtstreeks zouden hebben deelgenomen aan de inbreukmakende gedragingen die worden bedoeld, of op de hoogte zouden zijn geweest van heimelijke afspraken over deze routes.
Voor de Commissie staat nu nog de weg van hoger beroep bij het Hof van Justitie open.
In de tussentijd zijn er in Nederland door verladers en andere gedupeerde van het vrachtkartel al procedures tot schadevergoeding ingesteld. Die krijgen als gevolg van deze uitspraak van het Gerecht een geheel nieuwe wending. In die procedures kan nu niet (meer) worden aangenomen dat er sprake van een vrachtkartel is geweest.
Hoe dit afloopt zal pas duidelijk worden nadat de hoogste Europese rechter (Hof van Justitie) hierin een eindoordeel heeft gegeven. Overigens zullen ook in dat geval de schadevergoedingsprocedures tegen onder meer KLM nog lang niet zijn geëindigd.
