Op 15 november 2023 treedt de zogenaamde "Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie" in werking. Vanaf het intreden van de nieuwe wet zal het afwikkelen van rechtspersonen zonder baten (dat wil zeggen zonder activiteiten of bezittingen) meer voeten in de aarde hebben. Een relevante ontwikkeling, want jaarlijks worden meer dan 40.000 BV's op deze wijze ontbonden. 

Turboliquidatie
Mijn collega Nathalie van Hellenberg Hubar schreef eerder een blog over turboliquidatie. 

Dertig jaar geleden heeft de wetgever het mogelijk gemaakt om een rechtspersoon zonder baten eenvoudig op te heffen. De enige vereisten daarvoor (naast het vereiste dat er geen baten mogen zijn) zijn thans dat er een daartoe strekkend besluit wordt genomen (afhankelijk van de rechtspersoon door de algemene vergadering of door het bestuur) en dat van de opheffing opgave wordt gedaan bij de Kamer van Koophandel. In de volksmond wordt deze procedure ookwel "turboliquidatie" genoemd, vanwege het gemak en de snelheid waarmee de liquidatie in principe plaats kan vinden.

Kanttekening bij de zogenaamde turboliquidatie is dat de vereffening wordt heropend als er achteraf toch baten blijken te zijn.

Het belang van de zogenaamde turboliquidatie voor de praktijk volgt alleen al uit de cijfers. Sinds 2013 wordt 88% van de ontbonden BV's, en meer dan 95% van de ontbonden stichtingen, via turboliquidatie opgeheven. 

Fraudegevoeligheid
De Hoge Raad heeft bepaald dat turboliquidatie ook een legitieme wijze is voor liquidatie als er alleen nog maar schulden zijn bij de rechtspersoon. In een dergelijke situatie hoeft er dus ook geen curator te worden benoemd.

Bovenstaande overwegingen maken de turboliquidatie een praktisch, maar ook fraudegevoelig middel. Er wordt geen curator benoemd, dus schuldeisers krijgen in die zin geen belangenbehartiger die de onderneming en het handelen van bestuurders onder de loep neemt. Ook hoeft de ontbonden rechtspersoon geen jaarrekening te publiceren over het jaar waarin zij is ontbonden. Schuldeisers komen dus op een flinke informatieachterstand te staan. Het is voor hen moeilijk te verifiëren of de opgeheven rechtspersoon daadwerkelijk geen baten meer had. Daarnaast is het voor hen niet eenvoudig om te beoordelen of de bestuurder naar behoren heeft gehandeld en of er geen sprake is van bestuurdersaansprakelijkheid (wat ook kan leiden tot een bate).

Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie
De fraudegevoeligheid van de turboliquidatie is de aanleiding voor de nieuwe Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie, die op 15 november 2023 in werking treedt. 

De wet stelt strengere eisen aan een turboliquidatie. Zo dient het bestuur van de rechtspersoon binnen 14 dagen na de ontbinding de volgende stukken te deponeren bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel:

1. een balans en een staat van baten en lasten met betrekking tot het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden en het voorgaande boekjaar als er op het moment van ontbinding over dat voorgaande jaar nog geen jaarrekening openbaar is gemaakt;
2. de jaarrekeningen inzake de boekjaren die vooraf zijn gegaan aan het boekjaar waarin de rechtspersoon is ontbonden, indien de rechtspersoon publicatie plichtig is (al dan niet inclusief accountantsverklaring, indien verplicht) en
3. een beschrijving van:

• de oorzaak van het ontbreken van baten op het tijdstip van ontbinding;
• indien aan de orde, de wijze waarop de baten van de rechtspersoon te gelde zijn gemaakt en de opbrengsten zijn verdeeld; en
• indien aan de orde, de redenen waarom een schuldeiser of schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald is/zijn gebleven. 

De wet treedt in werking voor de duur van twee jaar. Daarna vindt een evaluatie plaats.

Sanctionering
Het niet voldoen aan de plicht om bovenstaande documenten te deponeren bij het handelsregister van de Kamer van Koophandel, zal vanaf 15 november 2023 als een economisch delict worden aangemerkt. Dat geldt niet voor de verplichting tot mededeling aan de schuldeisers van de deponering. Bij niet naleving van de deponeringsplicht kunnen schuldeisers zich wenden tot de kantonrechter om inzage te krijgen in de administratie van de ontbonden rechtspersoon. Op die manier kunnen zij beter inschatten of bestuurdersaansprakelijkheid een reëel scenario is. Bij de beoordeling van het verzoek kan het feit dat door het bestuur geen melding is gedaan van de liquidatie en deponering aan de schuldeisers, worden meegenomen.

Conclusie
Al met al kan worden vastgesteld dat het met de inwerkingtreding van de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie op 15 november 2023 ingewikkelder wordt voor een ondernemer of beheerder om een rechtspersoon zonder baten op te heffen. Er wordt veel gebruik gemaakt van turboliquidatie, dus de nieuwe regels zullen merkbare gevolgen hebben voor de praktijk.

Meer weten?
Bent u bestuurder of aandeelhouder van een rechtspersoon zonder activiteiten en wilt u deze rechtspersoon ontbinden? Of heeft u andere vragen over het rechtspersonenrecht? Aarzel niet om contact op te nemen met Imbert van Weverwijk of Nathalie van Hellenberg Hubar of een van onze andere specialisten van de sectie Fusies & Overnames.