Het hof Amsterdam heeft op 26 augustus 2016 (ECLI:NL:GHAMS:2016:3472) geoordeeld dat het grondpersoneel van KLM gedurende de zomerperiode niet mag staken vanwege de topdrukte op Schiphol. Dit was in eerste aanleg ook al in kort geding geoordeeld en dit is dus in hoger beroep bekrachtigd.
In het kader van CAO onderhandelingen kunnen de vakorganisaties stakingen uitroepen om de onderhandelingen meer kracht bij te zetten. Het stakingsrecht is neergelegd in het Europees Sociaal Handvest en waarborgt een doeltreffende uitoefening van het recht op collectief handelen. Werknemersorganisaties zijn in beginsel vrij in de keuze van middelen om haar doel te bereiken. Daaronder valt dus ook de mogelijkheid tot staken.
Het is echter niet in alle situaties toegestaan te staken, maar beperkingen van het stakingsrecht kunnen alleen opgelegd worden als dat maatschappelijk gezien noodzakelijk is. Uit de rechtspraak volgt dat dit meestal aan de orde is bij stakingen in de gezondheidszorg, bij de politie, brandweer etc., gezien hun maatschappelijke rol. Financiële gevolgen leiden over het algemeen niet snel tot een verbod op een staking.
De beoordeling of het stakingsrecht kan worden beperkt, wordt beoordeeld aan de hand van alle omstandigheden, waarbij meeweegt de aard en de duur van de actie, de verhouding tussen de actie en het nagestreefde doel, de daarvoor veroorzaakte schade aan de belangen van de werkgever of derden en of de zogenaamde “stakingsspelregels” zijn nageleefd. Deze spelregels houden in dat het middel van staking pas als uiterste maatregel is toegestaan (omdat partijen zijn uitonderhandeld) en dat de staking tijdig moet zijn aangekondigd.
In de situatie van de hierboven aangehaalde uitspraak was KLM al geruime tijd met de vakorganisaties in onderhandeling over een nieuwe CAO voor het grondpersoneel. De oude CAO verliep per 1 juli 2016 en voor die datum hadden partijen geen overeenstemming kunnen bereiken. KLM heeft alle vakorganisaties een laatste voorstel gedaan en alle vakorganisaties met uitzondering van het FNV, hebben daarop laten weten dat zij dit voorstel na de vakantieperiode aan hun leden zullen voorleggen. FNV wilde echter niet zo lang wachten en heeft direct na dit laatste voorstel de achterban geraadpleegd en ook gepolst of er stakingsbereidheid was. Dit bleek het geval en FNV heeft dan ook een staking aangekondigd voor woensdag 3 augustus 2016 van 19.30 uur tot 21.00 uur. Naar aanleiding van die aankondiging heeft KLM (samen met Schiphol als belanghebbende) een kort geding aanhangig gemaakt en daarbij is staking verboden tot 5 september 2016, zijnde het einde van de vakantieperiode.
Dit oordeel is door het hof bekrachtigd. Ook het hof oordeelde dat door de extreme drukte op Schiphol in die periode de staking niet toegestaan werd. De gevolgen voor onder andere de passagiers werden te groot geacht (met name vanwege de grote hoeveelheid passagiers door de vakantiedrukte) en daarbij werd ook geoordeeld dat het te lang zal duren voordat het vliegverkeer na de staking weer genormaliseerd zou zijn. Daarbij is ook gewezen op de kwetsbaarheid van de luchthaven Schiphol en de noodzaak om extra veiligheidsrisico’s te voorkomen. Daar tegenover onderkent het hof dat het FNV een onmiskenbaar belang heeft om actie te voeren en zo haar eisen op het gebied van arbeidsvoorwaarden kracht bij te zetten. Ook is het voor het hof begrijpelijk dat het FNV juist de acties wil voeren in de drukste periode van het jaar. Desalniettemin komt het hof tot het oordeel dat stakingen in de drukke vakantieperiode dermate ingrijpend zijn dat een beperking van het stakingsrecht gerechtvaardigd is. Het verbod van de stakingen tot en met 4 september 2016 is in dat kader ook proportioneel en na die datum heeft het FNV nog voldoende middelen om alsnog haar doel te bereiken. Verwacht kan dus worden dat daags na 4 september a.s. alsnog door het KLM grondpersoneel gestaakt zal worden.
Voor vragen over dit onderwerp of een ander arbeidsrechtelijk of pensioenrechtelijk onderwerp kunt u contact opnemen met Henriëtte Dekker.
