Op 23 januari 2020 is het langverwachte rapport van de Commissie Borstlap verschenen. De Commissie stelt vast dat de huidige regels rondom werk onvoldoende passen bij de wereld van werk anno 2020. Dit bedreigt volgens de Commissie het economisch verdienvermogen van Nederland, zorgt dat groepen werkenden structureel aangewezen zijn op onzeker en kwalitatief laag werk en bedreigt daarmee ook de maatschappelijke samenhang. De belangrijkste aanbeveling is dat Nederland snel moet werken aan een integraal herontwerp van de regels rondom werk op het gebied van arbeidsrecht, sociale zekerheid, fiscaliteit en persoonlijke ontwikkeling tijdens de loopbaan. Alleen op die manier worden de waarden van werk voor iedereen op de arbeidsmarkt veiliggesteld voor de toekomst.
De Commissie komt tot vier uitgangspunten voor het ontwerp van een nieuw stelsel regels : wendbaarheid, duidelijkheid, weerbaarheid en wederkerigheid. Deze vereisten zouden leidend moeten zijn bij het herontwerpen van de regels die betrekking hebben op arbeid in het arbeidsrecht, de sociale zekerheid, de fiscaliteit en bij kennis en ontwikkeling. Om duidelijk te maken waartoe deze vereisten voor nieuwe regels leiden, heeft de commissie vijf aanbevelingen geformuleerd om tot meer toekomstgerichte regels te komen.
- De Commissie bepleit meer ruimte voor werkgevers om functie, arbeidsplaats en werktijd in arbeidsovereenkomsten aan te passen wegens bedrijfseconomische omstandigheden. Werkgeverschap in duurzame arbeidsrelaties wordt nu teveel ontmoedigd; de commissie adviseert werkgeverschap aantrekkelijker te maken door de ontslagbescherming aan te passen en de verplichtingen voor de werkgever rondom loondoorbetaling bij ziekte te verkorten tot een jaar. Flexibele contracten worden niet langer aangemoedigd: de Commissie doet voorstellen om tijdelijk werk voortaan echt tijdelijk te laten zijn en de kosten van onzekerheid tot uitdrukking te brengen in de prijs van tijdelijk werk.
- De Commissie wil het aantal contractvormen terugbrengen om te komen tot een overzichtelijk stelsel van regels rond werk. Er komen drie soorten werkenden: werknemers met een contract voor (on)bepaalde tijd; zelfstandigen en werknemers die op uitzendbasis tijdelijk werk verrichten dat niet is te voorzien naar tijd en omvang. De verschillende werkenden zijn voortaan beter dan voorheen van elkaar te onderscheiden.
- De Commissie stelt voor dat elke burger bij geboorte een individueel leer- en ontwikkelbudget krijgt dat beschikbaar is voor het verwerven van noodzakelijke kennis en vaardigheden gedurende de hele loopbaan. Ook zouden alle werkenden voortaan gebruik moeten kunnen maken voor ondersteuning bij het opdoen van de juiste kennis- en vaardigheden om duurzaam inzetbaar te blijven. Loopbaanbegeleiding in zogenaamde loopbaanwinkels is toegankelijk voor iedere werkende.
- Zorg voor een fiscaal gelijke behandeling van en basisinkomenszekerheid voor alle werkenden. Alle werkenden krijgen een basale bescherming tegen inkomensverlies bij arbeidsongeschiktheid. Verplichte aanvullende verzekeringen voor werknemers blijven bestaan. De Commissie bepleit een gelijke fiscale behandeling van arbeid voor alle werkenden. Ondernemerschap wordt gestimuleerd.
- Kom tot een activerend en inclusief arbeidsmarktbeleid. Wederkerigheid betekent dat iedereen zich inspant om aan de slag te komen of te blijven. Indien nodig helpt de overheid daarbij. Individuele begeleiding wordt geïntensiveerd. Loopbaanwinkels helpen mensen hierbij. Wanneer men niet op de reguliere arbeidsmarkt terecht kan, wordt voorzien in aanvullende werkgelegenheid.
Het advies heeft geen gevolgen voor de regelgeving op de korte termijn. De Commissie bepleit wel een brede maatschappelijke alliantie om de waarden van werk in de toekomst zeker te (blijven) stellen. De Commissie meent dat het kabinet hierbij een regierol toekomt. Het volledige rapport is hier te downloaden.